آشنایی با سنّت
دیزاین سیستمِ دیوار
دیزاین سیستم و فلسفهٔ شکل‌گیری آن در محصولات
زبان مشترک برای تعامل بین نقش‌های مختلف
در تولید محصول دیجیتال تخصص‌های مختلف با میزان دانش و تجربهٔ متفاوت نقش دارند. اگر ارتباط بین نقش‌های مختلف پیوسته و به‌جا نباشد، فرایند توسعهٔ محصول جهت‌های مختلفی می‌گیرد. تعامل موثر در تیم‌های کوچک کلامی شکل می‌گیرد اما در محصولی مانند «دیوار» که متشکل از چندین تیم محصولی با نقش‌های متفاوت است، ریسک ایجاد شکاف دانش بیشتر است.
برای حل مسئلهٔ تعامل در فرایند توسعهٔ محصول به «زبانی مشترک» میان همهٔ نقش‌ها نیاز داشتیم تا ارتباط را راحت‌تر کند و وابسته به افراد نباشد. مثل همهٔ زبان‌های دیگر این زبان نیز از حرف، کلمه و جمله تشکیل شده باشد و قواعد، قرار گرفتن اجزاء آن را کنار هم تعیین کند. دیزاین سیستم همان زبان طراحی محصول است.
بهینه‌سازی فرایند طراحی محصول
هدف از افزایش تعداد طراحان بالا بردن سرعت طراحی محصول، افزایش کیفیت تصمیمات و در نتیجه خلق محصولی کاربردپذیر است. نداشتن قواعدی مشترک برای دیزاین، مشکلاتی را در مسیر تحقق این اهداف ایجاد می‌کند. مثلاً:
- یکپارچگی طراحی بخش‌های مختلف محصول از بین می‌رود.
- چون اختلافات طراحی فقط در مرحلهٔ پیاده‌سازی معلوم می‌شوند، هزینهٔ بالایی برای اصلاح ایجاد می‌کنند.
- طراحان در تیم‌های مختلف کارهای تکراری انجام می‌دهند.
- چون تصمیمات طراحی در گذشته مستند نشده است، یادگیری اصول و قواعد برای طراحان جدید سخت میشود. سوالات تکراری طراحان مختلف، از نشانه‌های این مشکل است.
- حفظ اصولی مانند دسترس‌پذیری در طراحی که به دانش طراح وابسته است، سخت میشود و به آموزش یا افزایش انتظارات در مرحلهٔ استخدام نیاز دارد.
- طراحان زمان زیادی برای طراحی جزئیات رابط کاربر صرف می‌کنند.
دیزاین سیستم راهی برای حل این مشکلات است. چون مرجعی متشکل از تصمیمات و قواعد مستند‌شدهٔ طراحی است که با حفظ یکپارچگی در محصول، وابسته‌نبودن به افراد و حفظ استانداردهای طراحی، باعث میشود طراحان زمان خود را به نوآوری در محصول، حل مسائل واقعی کاربران و رشد شخصی اختصاص دهند و کاربران نیز محصول کاربردپذیرتری را تجربه کنند.
تولد و رشد سنّت در دیوار
دیوار اولین محصولی نیست که به «زبان مشترک» برای تعامل بین نقش‌های مختلف و بهینه‌سازی فرایند طراحی نیاز داشت. شرکت‌های بزرگی در جهان قبلاً با این مشکلات روبه‌رو شده بودند. پس در اولین قدم تجربهٔ آن‌ها را بررسی کردیم تا متناسب با ویژگی‌های دیوار، این راه‌حل را بازآفرینی کنیم. نام آن را سنّت گذاشتیم، چون باور داریم راه و روشی است که نسل به نسل منتقل خواهد شد.
در طراحی سنّت رویکردی براینده داشتیم به این معنی که سیستمی مستقل از وضعیت فعلی دیوار طراحی نکردیم. بلکه با استخراج الگوهای دیوار، سیستمی براساس همان الگوها شکل دادیم و به‌تدریج آن را بهتر کردیم. همچنین این رویکرد باعث شد نگاهی انتقادی به الگوهای دیوار داشته باشیم، دربارهٔ آن‌ها بحث کنیم و به اتفاق نظر برسیم که در نتیجه هزینهٔ تغییر و توسعه برای تیم‌های محصولی توجیه‌پذیر شد.
طراحی و توسعهٔ سنّت از پلتفرم اندروید شروع شد که میزبان سهم بیشتری از کاربران دیوار است. در تعریف استایل‌ها، درجهٔ انتزاع کامپوننت‌ها و عملکردشان، با تیم توسعهٔ کلاینت ارتباط مستقیم داشتیم. این تعامل به تخمین هزینهٔ توسعه و مقیاس‌پذیری سنّت کمک می‌کرد. راهنمای استایل و کتابخانه‌‌ٔ توسعه‌داده‌شدهٔ کامپوننت‌ها به‌تدریج کامل‌تر می‌شد. با شکل‌گیری سنّت، فرایند طراحی و توسعهٔ محصول روان‌تر شد و طی چند روز دیوار را برای نابینایان و کم‌بینایان دسترس‌پذیر و «حالت شب» را به برنامهٔ دیوار اضافه کردیم.
محسوس‌بودن فواید سنّت در برنامهٔ اندروید دیوار، باعث شد از آن در سایر پلتفرم‌ها نیز استفاده کنیم. با ایجاد تغییراتی متناسب با پلتفرم، سنّت در برنامهٔ آی‌او‌اس دیوار هم پیاده‌سازی شد. اما برای طراحی و توسعهٔ سنّت در وب به تخصص‌هایی فراتر از مسئولیت‌های طراحان تجربهٔ کاربر نیاز داشتیم. برای رفع این چالش نقش مهندس تجربهٔ کاربر را به دیوار اضافه کردیم. با اضافه‌شدن این تخصص، نیازمندی‌های استخدام طراحان تجربهٔ کاربر در دیوار نیز تغییر کرد. در حال حاضر اعضای صنف تجربهٔ کاربر دیوار متشکل از طراحان، پژوهشگران، مهندسان و نویسندهٔ تجربهٔ کاربر است.
اصول و فرهنگ سنّت در دیوار
یکپارچگی (Consistency)
یکپارچگی بصری و عملکردی کامپوننت‌ها و دستورالعمل‌های سنّت تضمینی برای خلق تجربهٔ یکپارچه در کل محصول برای کاربر است. طراحی براساس سنّت به ما اطمینان می‌دهد که رابط کاربر در هر صفحهٔ نمایش و پلتفرمی به‌خوبی کار می‌کند.
سرعت (Efficiency)
وجود مرجعی مشترک، احتمال انجام‌دادن کارهای تکراری در تیم‌های مختلف محصولی را کاهش می‌دهد. با استفاده از کامپوننت‌های آماده و اصول مشخص، سرعت طراحی بالا می‌رود و طراحان می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان پروتوتایپ‌هایی مشابه با محصول نهایی بسازند و روی حل مسئله، آزمودن فلوهای طراحی‌شده با کاربران و گرفتن بازخورد متمرکز شوند.
قطعیت (Certainty)
همکاری در طراحی و ساخت محصولات نقش به‌سزایی دارد. هرچه تعداد نفرات تصمیم‌گیرنده در طراحی و توسعهٔ محصول بیشتر باشد، احتمال اختلاف نظر و سلیقه نیز بیشتر میشود. اینجاست که نیاز به مستندسازی و نگهداری از تصمیمات گذشته، اهمیتی جدی پیدا می‌کند. سنّت مجموعه‌ای از توافقات طراحی بین تمام تخصص‌ها در محصول است و چون وابسته به نظر یا سلیقهٔ افراد نیست، قواعد ساده‌شدهٔ ماژولار، کامپوننت‌ها و الگوهای آن مقیاس‌پذیر و تعمیم‌پذیر به تمام محصول‌اند.
تمرکز بر حل مسئله (Focus)
از آنجا که متخصصان طراحی و پیاده‌سازی رابط کاربر سنّت را طراحی کرده‌اند، همهٔ نیازها از قبل پیش‌بینی شده و قواعد صحیح طراحی در دل کامپوننت‌ها و الگوها پنهان شده‌اند. بنابراین طراحی محصول دیجیتال با استفاده از سنّت دانش تخصصی در زمینهٔ طراحی رابط کاربر نیاز ندارد. طراحان با استفاده از سنّت در هر سطح از دانش و تجربهٔ طراحی رابط کاربر می‌توانند محصولاتی یکپارچه و کاربردپذیر طراحی کنند و روی کشف و حل مسائل واقعی کاربران متمرکز باشند.
ارزش‌های سنّت در فرایند طراحی محصول و تجربهٔ کاربر
فراگیر (Inclusive)
در حال حاضر ۳۵ میلیون نفر ماهیانه از دیوار استفاده می‌کنند. ۹ درصد از جامعه، به اختلالات بینایی (رنگ‌بینی، کم‌بینی و نابینایی) مبتلا هستند وفراگیر بودن استفاده از دیوار برای ما مهم است. در طراحی اجزاء سنّت، اصول دسترس‌پذیری رعایت شده است. همچنین ابزاری طراحی کرده‌ایم تا استانداردهای نسبت تضاد رنگ در طراحی رابط کاربر را بسنجیم.
ساده و آموختنی (Simple and Learnable)
سنّت منطبق با قواعد طراحی متریال و با الهام از چندین دیزاین سیستم مطرح دنیا طراحی شده و به همین دلیل مجموعه‌ای از الگوهای آشنای تعامل با محصولات دیجیتال است. معماری اطلاعات و رفتار اجزاء آن چیزی خلاف انتظار کاربران نیست و یادگیری آن نیز آسان است.
در طراحی رابط کاربر وزن عناصر بصری نباید بیشتر از محتوا و فرایندی که برای رسیدن به هدف کاربر طراحی شده است باشد تا کاربر بتواند در تعامل با رابط کاربر روی رسیدن به هدف خود تمرکز کند. ازین رو عناصر و جزئیات غیرضروری در سنّت جایی ندارند.
قابل اعتماد (Trustworthy)
کاربران می‌توانند کار با محصولی که براساس سنّت طراحی شده است را به‌راحتی یاد بگیرند و امکانات آن را بشناسند. این موضوع یکی از مهم‌ترین بسترهای اعتماد به محصول است. اعتماد به اینکه مطابق انتظار عمل می‌کند، در مسیر رسیدن به هدف هرکجا که لازم است کاربر را راهنمایی می‌کند، بین کُنش‌های مثبت و کنش‌‌هایی که باید با احتیاط انجام شوند تفاوت قائل میشود، امکان بازگشت از کنش‌های اشتباه را در اختیار کاربر می‌گذارد، بعد از هر تعامل کاربر با محصول عکس‌العمل یا بازخورد مناسب نشان می‌دهد تا کاربر را از نتیجهٔ کنش آگاه کند.
پیوسته در حال رشد (Growing)
با افزایش سرعت توسعهٔ محصول و تمرکز طراحان بر حل مسئله، محصولاتی توسعه پیدا می‌کنند که مطابق با بازخورد و نیاز کاربران دائماً رشد می‌کنند و امکانات مناسب‌تری را ارائه می‌دهند. نتیجهٔ اضافه‌شدن امکاناتی که مسائل واقعی کاربران را حل می‌کنند، افزایش رضایت آن‌ها است.
محصولی که پیش روی شماست فقط حاصل طراحی طراحان نبوده و تک‌بعدی نیست. تمام اهالی محصول دیوار در رشد آن نقش داشته‌اند. شما نیز در جایگاه مخاطب این محصول، می‌توانید با بازخورد دادن به ما در رشد و بهبود سنّت نقش کلیدی داشته باشید.